Ο Περίφημος αρχαίος μυθοποιός Αίσωπος

Ο Περίφημος αρχαίος μυθοποιός Αισωπος άκμασε στα μέσα του 6^ου αι. π.Χ., σύγχρονος του βασιλιά της Λυδίας Κροίσου. Ήταν φρυγικής καταγωγής και σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, δούλος του φιλόσοφου Ιάδμονα από τη Σάμο. Αργότερα τον κάλεσε ο Κροίσος στην αυλή του, όπου έζησε για πολύ καιρό. Ο Κροίσος τον έστειλε στους Δελφούς να πάει δώρα στο μαντείο του Απόλλωνα. Οι ιερείς του μαντείου όμως τον σκότωσαν με την κατηγορία ότι κρατούσε μέρος από τα δώρα για τον εαυτό του. Δεν αποκλείεται όμως να τον έριξαν στα βράχια του Παρνασσού, μόνο και μόνο για την αθυροστομία του, χαρακτηρίζοντάς την ασέβεια. Πολύ αργότερα οι ιερείς του μαντείου, θέλοντας να εξιλεωθούν για το έγκλημα αυτό, έστειλαν στον εγγονό του Ιάδμονα χρήματα. Με βάση αυτές τις παραδόσεις πλάστηκε ολόκληρος μύθος για τη ζωή του Αισώπου, που κυκλοφορούσε πλατιά στα χρόνια του Μεσαίωνα. Ο Μπεντλευ στο έργο του << Περί των μύθων του Αισώπου>>, αποδείχνει ότι δεν είναι αληθινός.


Στους αρχαίους επικρατούσε η εντύπωση ότι ο Αίσωπος ήταν άσχημος και καμπούρης. Έτσι τον απεικόνιζαν οι αγαλματοποιοί, που έζησαν αργότερα, με την ιδέα ότι οι σωματικά ανάπηροι είναι κυρίως προικισμένοι με οξύ και πειραχτικό πνεύμα, πράγμα που φαίνεται έντονα στους μύθους τους. Εξάλλου, η πίστη για τη φρυγική καταγωγή του οφείλεται στο ότι ήταν Ασιάτης και ο πυρήνας των μύθων του είχε φρυγική προέλευση. Ο Αίσωπος πλούτισε το αρχικό τους περιεχόμενο με δικές του επινοήσεις για να βγάλει διδακτικά συμπεράσματα. Άλλωστε δεν ήταν πρώτος μυθοπλάστης. Πριν από αυτόν υπήρξαν οι ποιητές Πίνδαρος, Αρχίλοχος, Στησίχορος και άλλοι αρχαιότεροι. Παρόλο όμως που οι μύθοι του δεν ήταν εντελώς πρωτότυποι, χάρη στη βαθιά φιλοσοφικότητα του δημιουργού τους, έγιναν μικρά αριστουργήματα. Έτσι, δίκαια ο Αίσωπος απέκτησε τη φήμη του αξεπέραστου μυθοποιού.

Είναι γεγονός ότι ο Αίσωπος δεν έγραψε τους μύθους του, αλλά τους διηγούνταν στα συμπόσια και σε άλλες συγκεντρώσεις. Αυτοί οι μύθοι μεταδίδονταν προφορικά από γενιά σε γενιά. Ο ίδιος ο Σωκράτης στη φυλακή του είχε διηγηθεί έναν μύθο του Αισώπου, που συγκρατούσε στη μνήμη του από παλιότερη αφήγηση τρίτου.

Μόνο στις αρχές του 3^ου αι. π.Χ. εμφανίστηκαν γραπτοί πολλοί μύθοι του Αισώπου, που τους συγκέντρωσε ο Δημήτριος ο Φαληρέας. Στη συνέχεια έγιναν και άλλες συλλογές. Η περιφημότερη είναι η συλλογή των συβαριτικών μύθων, που έκανε ο Θούρος. Οι παλιές αυτές συλλογές, που διατηρούσαν σε μεγάλο βαθμό τη λιτή και γεμάτη χάρη φρασεολογία του μυθοποιού, χάθηκαν, γιατί επικράτησαν διάφορες έμμετρες διασκευές διαφόρων στιχοπλοκών, όπως του Βαβρίου, του Φαίδρου, του Αβιήνου. Από τότε οι αντιγραφείς προτιμούσαν αυτές τις διασκευές αφήνοντας τις παλιές συλλογές να χαθούν. Το ποιητικό μέτρο του Βαβρίου είναι <<χωλίαμβος>> ενώ του Φαίδρου ιαμβικό. Για οικονομία χώρου η αντιγραφή δεν γινόταν κατά στίχους, πράγμα που έδινε στους έμμετρους μύθους το χαρακτήρα πεζού λόγου και έτσι τον νόμιζαν οι μεταγενέστεροι. Πρώτος ο Κοραής υποπτεύτηκε τη μετρική τους σύνθεση και αφού ανέλυσε τους στίχους αποκατέστησε τους <<χωλίαμβους>> του Βαβρίου.

Οι μύθοι του Αισώπου ήταν πάντοτε ένα από τα πιο αγαπημένα αναγνώσματα των Ελλήνων και των ξένων. Γι’αυτό ν το λόγο διασώθηκαν οι αρχικοί μύθοι του περίφημου δημιουργού και πλάστηκαν κι ένα σωρό άλλοι , που αποδίδονται σ’αυτόν. Ο Αίσωπος στους μύθους του χρησιμοποίησε τα ζώα αντί για ανθρώπους, για να μπορεί να πει πιο εύκολα και πιο τολμηρά ό,τι ήθελε. Αυτό τους δίνει μια ιδιαίτερη χάρη και γι’αυτό το παράδειγμα του μιμήθηκαν στα νεώτερα χρόνια κι άλλοι μυθοποιοί, όπως ο Λαφονταίν, ο Φλοριάν κτλ.

Έγιναν πολλές εκδόσεις των μύθων του Αισώπου(Μάξιμου Πλανούδιου, Α. Κοραή κ.ά.). Η καλύτερη από τις εκδόσεις του 20ού αι. είναι του Σαμπρύν, με γαλλική μετάφραση και δαπάνη του Πανεπιστημίου του Παρισιού. Οι μύθοι του Αισώπου διδάσκονται στους μαθητές του γυμνασίου. Έμμετρες μεταφράσεις στη νέα ελληνική γλώσσα έγιναν από το Γ. Αιτωλό, τον Α. Ραγκαβή και από τον Π. Φέρμπο, που είναι και η καλύτερη. Υπάρχουν και πιο σύγχρονες ελεύθερες μεταφράσεις του Σ. Τσίρκα κ.ά.

Την περίοδο του Μεσαίωνα κυκλοφορούσε πολύ πλατιά λαϊκό ανάγνωσμα ο <<Αισώπου Βίος>>, που αποδίδεται στο Μάξιμο Πλανούδιο. Σ’αυτό ο Αίσωπος παρουσιάζεται ότι λύνει και τα πιο δύσκολα αινίγματα. Το έργο προέρχεται από παλιά εβραϊκή μυθιστορία για το σοφό Ακιχάρ, που έλυνε αινίγματα. Η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη, που μεταφράστηκε στα λατινικά και σε διάφορες σλαβικές γλώσσες . Αργότερα ολόκληρο το κείμενο μεταφράστηκε στα τούρκικα. Είναι πολύ πιθανό ότι οι λαϊκοί τύποι του Μπερτόλδου στην Ιταλία και του Νασδρεντίν Χότζα στην Τουρκία να δημιουργήθηκαν από μίμηση του έργου αυτού.

Να μερικοί χαρακτηριστικοί μύθοι του Αισώπου:

Αετός, καλιακούδα και βοσκός. Ένας αετός χύμηξε με ορμή από ένα βράχο και άρπαξε ένα αρνί. Μια καλιακούδα που τον είδε, ζήλεψε και θέλησε να τον μιμηθεί. Πέταξε λοιπόν με μεγάλη φασαρία κι έπεσε πάνω σ’ ένα κριάρι. Τα νύχια της όμως μπλέχτηκαν στο τρίχωμά του και επειδή δεν μπορούσε να ξεμπλέξει, τίναξε τα φτερά της, ώσπου ο βοσκός την πήρε είδηση. Αφού έκοψε τις φτερούγες της, τις πήγε το βράδυ στα παιδιά του. Αυτά τότε τον ρώτησαν από τι όρνιο είναι τα φτερά κι εκείνος τους αποκρίθηκε: <<Απ’ όσο ξέρω εγώ είναι από καλιακούδα, αυτή όμως θέλησε να είναι αετός>>.

Ο μύθος δείχνει ότι όποιος μεγαλοπιάνεται όχι μόνο δεν καταφέρνει τίποτα, αλλά γελοιοποιείται κιόλας.

Ψαράς και μαρίδα. Ένας ψαράς, ρίχνοντας το δίχτυ του στη θάλασσα έπιασε μια μαρίδα. Εκείνη μικρή καθώς ήταν τον παρακαλούσε να την αφήσει: <<Όταν μεγαλώσω και τρανέψω του λέει, θα μπορέσεις να με πιάσεις, οπότε θα σου είμαι και περισσότερο ωφέλιμη>>. Τότε ο ψαράς της λέει: <<Θα ήμουνα κορόιδο, αν αυτό που έχω στο χέρι μου, όσο μικρό κι αν είναι, το αφήσω και περιμένω το μελλοντικό, όσο μεγάλο κι αν είναι>>.

Ο μύθος φανερώνει ότι είναι άμυαλο ν’ αφήνεις τα μικρά που έχεις στο χέρι ελπίζοντας για μελλοντικά κέρδη.

Αλεπού και σταφύλια. Μια αλεπού πεινασμένη είδε κρεμασμένα τσαμπιά σταφύλια σε μια κληματαριά και θέλησε νατα φτάσει, αλλά δεν τα κατάφερε. Έφυγε λοιπόν λέγοντας στον εαυτό της: <<Άγουρα είναι>>. Έτσι και μερικοί άνθρωποι την αδυναμία τους να καταφέρουν κάτι, τη φορτώνουν στις περιστάσεις.

Γάτα και λίμα. Μια γάτα μπήκε στο εργαστήρι του χαλκιά, βρήκε εκεί μια λίμα και την έγλειφε. Καθώς τριβόταν η γλώσσα της άρχισε να τρέχει αίμα. Αυτή ευχαριστιόταν νομίζοντας πως καταστρέφει το σίδερο, ώσπου χάλασε εντελώς η γλώσσα της.

Ο μύθος αναφέρεται στους ανθρώπους που φιλονικούν και νομίζουν ότι φέρνουν αποτέλεσμα με τα λόγια, ενώ στην ουσία βλάπτουν τον εαυτό τους.

Συμφιλίωση λύκων και σκύλων. Είπαν οι λύκοι στους σκύλους: <<Γιατί, αφού μας μοιάζετε σε όλα σαν αδέρφια, δε μονιάζετε μαζί μας; Δεν παραλλάζουμε καθόλου και σε τίποτα από σας, παρά μονό στο μυαλό. Εμείς ζούμε ελεύθεροι, ενώ εσείς σκύβετε το κεφάλι μπροστά στους ανθρώπους, είστε δούλοι τους και δέχεστε χτυπήματα. Βάζουν λουρί στο λαιμό σας και τους φυλάτε τα πρόβατα. Και αυτοί όταν φάνε σας πεετάνε μονάχα τα κόκκαλα. Θέλετε μια συμβουλή; Δώστε σε μας τα κοπάδια. Θα τα έχουμε μισά μισά και θα τρώμε του σκασμού>>. Το δέχτηκαν οι σκύλοι και οι λύκοι μπήκαν στο μαντρί και κατασπάραξαν πρώτα τους σκύλους.

Ο μύθος μιλά μεταφορικά για όσους δέχονται να μοιραστούν την εξουσία με ξένους πιο δυνατούς δυνάστες. Αυτοί, οι προδότες της πατρίδας, βρίσκουν πάντα το χειρότερο τέλος, από τους δήθεν φίλους τους, παίρνοντας ανταμοιβή ανάλογη με την πράξη τους.

ΠΗΓΗ Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος

Βίος Αισώπου του Φρυγός eBook

Αναρτήθηκε από ΛΕΓΕΩΝΗΣ

ΠΗΓΗ: